بیاییم نوجوان را دریابیم

بیاییم نوجوان را دریابیم

هشتم آبان، سالروز شهادت قهرمان نوجوان جبهه حق در برابر باطل، شهید محمد حسین فهمیده است. او نوجوانی ایرانی، مسلمان، دیندار و دین‏باور بود. نام فهمیده در تاریخ، به همراه نام همه قهرمانان مبارز و خستگی‏ناپذیر میان ملت‏ها و در شمار شهیدان نام آشنا، چون شهیدان والامقام دشت خونین کربلا ثبت گردید. شهید فهمیده، از افتخارآفرینان ملی و همیشگی این سرزمین به شمار می‏آید. ازاین‏رو، به مناسبت یادکرد یکی از افتخارآفرینان در تقویم سالانه، «روز نوجوان» را به او اختصاص دادند.

ویژگی‏های نوجوانی

در روایات معصومان علیهم‏السلام به برخی از ویژگی‏های نوجوانی اشاره گردیده است. از جمله امام علی علیه‏السلام می‏فرماید: «دل نوجوان مانند زمینی آماده است که هر بذری در آن افشانده شود، می‏پذیرد». نوجوان از جهت جسمانی در حال دگرگونی و از لحاظ شخصیت دارای احساس و عاطفه، شور و هیجان و نشاط و شادابی، همراه با آراستگی ظاهر است. البته شخصیت او، به دلیل ناپختگی و کمبود دانستنی‏های علمی، هنوز به کمال نرسیده است. او می‏کوشد تا اندک‏اندک، ضعف‏های خود را به کمال و وارستگی تبدیل سازد.

نوجوان و مسئولیت‏پذیری

در شریعت اسلامی، وظایف و مسئولیت‏های گوناگونی بر عهده نوجوان نهاده شده است که یکی از آن‏ها، آموزش و فراگیری مسایل دینی است. در مورد گرایش مذهبی نوجوان، بیشتر روانکاوان بر این باورند که:

بین بلوغ شخصی و جهش احساسات مذهبی، رابطه‏ای نهفته است و منشأ این احساس مذهبی، ریشه در فطرت خداجویی انسان دارد. بلوغ مذهبی و احساس دینی، ضامن اجرای مقررات دینی و اجتماعی، و سبب کاستن بسیاری از انحرافات آنهاست.

نوجوان و گرایش دینی

انسان از نظر فطری، به خداجویی گرایش دارد. در قرآن کریم به روشنی از این مسئله سخن به میان آمده است؛ آنجا که خداوند متعال می‏فرماید: «همان فطرت الهی است که همه انسان‏ها بر اساس آن آفریده شده‏اند». این گرایش در نوجوانان شدیدتر و نمایان‏تر است؛ زیرا در این مرحله از زندگی، پرسش‏هایی معرفتی در مورد نظام هستی برای او پیش می‏آید و چون پاسخ این پرسش‏ها در مباحث دینی یافت می‏شود، گرایش نوجوان به مذهب به صورت نظام‏مند روی می‏دهد.

نوجوان و عزت نفس

احساس ارزشمند بودن یا حقارت، هرکدام می‏تواند در انتخاب مسیر آینده زندگی انسان مؤثر باشد. نوجوان عزتمند از این ویژگی‏ها برخوردار است: استقلال فکری، مسئولیت پذیری، انتخابگری، اعتماد به نفس، افتخار به پیشرفت، و بردباری در برابر ناکامی‏ها. البته گاه عکس این ماجرا برای نوجوان اتفاق می‏افتد و او سرشکسته و ناامید، از احساسی حقارت‏آمیز برخوردار می‏گردد و این احساس، او را دچار اختلالات روانی و آسیب‏های اخلاقی می‏نماید. امام جواد علیه‏السلام در کلامی گهربار می‏فرماید: «کسی که خودش را بی‏مقدار می‏داند، از شر او ایمن ?باش».

نوجوان و امید

نسل نوجوان، درگیر امیدها و آرزوهاست و همواره بین این دو قطب مختلف زندگی می‏کند و البته این امر با طبیعت نوجوانی سازگار است. نوجوان را باید به امیدها وابسته کرد، ولی از آرزو و خیال‏پردازی به دور نگه داشت. روانکاوان هم بر این باورند که تقویت نیروی امید در نسل نوجوان، باعث باروری اعتماد به نفس آنان می‏گردد. باروری امید در این نسل، از این راه‏ها امکان‏پذیر است: آشنایی با واقعیت‏ها؛ پرهیز از احساسات هیجانی؛ و جلوه دادن پیروزی‏ها و عبرت‏گیری از شکست‏ها و تحلیل موفقیت‏ها و ناکامی‏ها، به منظور شناخت راز و رمز موفق?ت.

نوجوان و دوست‏یابی

بی‏شک یکی از مهم‏ترین عوامل شکل‏گیری شخصیت انسان، دوست و هم‏نشین است؛ زیرا آدمی با توجه به روحیات و فطرت خویش، تحت تأثیر می‏باشد و بخش مهمی از ویژگی‏های اخلاقی خود را از دوستانش می‏گیرد. امام علی علیه‏السلام در مورد تأثیرپذیری انسان از دوستانش می‏فرماید: «هرگاه ارزیابی شخصیت و رفتار کسی برای شما مشکل شد و پای‏بندی او را به دین نمی‏دانستید، به دوستانش نظر کنید. اگر آنان متعهد به دین بودند، او نیز پیرو آیین خداست و اگر در مورد دین بی‏مبالات و بی‏قید بودند، او نیز بهره‏ای از آیین حق ندارد». امام جواد علیه‏الس?ام نیز فرموده است: «از هم‏نشینی با بدان بپرهیز که آنان همچون شمشیر برهنه‏اند؛ ظاهرش زیباست و اثرش بسیار زشت».

منشین با بدان که صحبت بد

 گرچه پاکی، تو را پلید کند 

آفتاب ارچه روشن است او را

 پاره‏ای ابر ناپدید کند 

سنایی غزنوی

نوجوان و سیاست

بی‏تردید نسل نوجوان هر کشور، مدیران اجرایی و سیاسی آینده آن کشور به شمار می‏آیند. با توجه به آمارهای رسمی و جوان بودند کشور ما، نوجوانان و جوانان می‏توانند با آموزش مکتب‏های سیاسی و آشنایی با احزاب فعال در حوزه سیاست، به عنوان فعالان سیاسی آینده کشور درآیند. نهادینه ساختن مشارکت نسل نوجوان در مسایل سیاسی روز از این راه‏ها امکان‏پذیر است: مشارکت در عرصه انتخابات ؛ تشکیل انجمن‏های دانش‏آموزی ؛ برپایی همایش‏های ملی با موضوعات سیاسی ؛ و مشارکت آنان در تأسیس نشریه‏های دانش‏آموزی.