گلیم بافی هنر فراموش شده در برزک

گلیم بافی
هنر فراموش شده در برزک
بازنویسی و بازگویی از فرهنگ و هنر ملّی برای همه ی آنانی که به حفظ و بالندگی این میراث، دل سپرده اند نه یک «تفنن» بلکه «وظیفه» است. امروزه توقع و علاقه نسل جوان ایرانی برای دانستن آنچه که در سرزمین پهناورش می گذشته و می گذرد تمام شدنی نیست و طبیعی است سیراب کردن عطش این تشنگی کار ساده ای نخواهد بود.
دست آفریده های پرنقش و نگار ایرانی ره آورد زندگی پرتلاش زنان و مردانی است که با شوریدگی نگاره ها و گرمی رنگ دلهای پاک ممزوج شده است. از آثار و نوشته های مورخان و جهانگردان پیداست که بافتن جزء اولین هنرها و صنایع قبیله های پراکنده ی انسانها بوده است و در این دست بافت ها، راه و رسم کهن و سنت، دورنمایه هر نقش پردازی است که جهانی برای آفرینش دارد. این دست آفریده ها آئینه تمام نمایی از هنر و تمدن ایرانی و اسلامی است. گلیم میراث گرانقدری است که از دیرباز به جا مانده و در شناسنامه ملت ما مهر تایید خورده است.
جالب این که این هنر قدیمی، تاریخی بس طولانی دارد به طوری که امروزه سابقه آن را حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح معرفی کرده اند که تاریخ آغاز نساجی است. هنر بافت گلیم و قالی در ایران به حدود 1500 تا 2000 سال قبل از میلاد بر می گردد. از وسایل بافتنی که از بهشهر به دست آمده می توان دریافت که برای بافت گلیم از موی بز و گوسفند استفاده می شد.
در این گزارش کوشش شده است تا روش بافت گلیم، سابقه گلیم بافی در برزک، استادان این کار و کسانی که امروزه دست تبحر دارند را معرفی کنیم.
گلیم به سه صورت بافته می شد1- ساده باف 2- برجسته 3- ورنی
برای بافت گلیم از دارهای عمودی و افقی استفاده می شد اما نسبت به قالی به ابزار کمتری نیاز داشت، دستگاه گلیم از دو چوبه به صورت افقی و دوچوبه به صورت عمودی و دو نیره تشکیل شده است که به دو چوبه افقی سردار و زیردار گفته می شود. در برزک گلیم به صورت ساده و به وسیله موی بز و میش بافته می شد که به چهار رنگ طبیعی؛ قهوه ای، سیاه، سفید و کرم بوده است و از رنگ سفید و کرم بیشتر در اصل گلیم و سیاه و قهوه ای را برای شکل های منحنی و هندسی استفاده می کردند.
روش کار؛ به این صورت بود که پودها یکی در میان از لا به لای تار (چله) عبور می کرد. این گلیم یک روست و برای بافت آن از نقشه از قبل آماده شده استفاده نمی شد. نقوش گلیم ساده باف عموماً هندسی است و به ندرت نقوش منحنی در این گلیم دیده می شود. در پودپیچی علاوه بر نخی تار و نخ پود از پودی نازک نیز در بافت استفاده می شد و در واقع پود به حالت پیچشی از میان نخ ها تار عبور نموده سپس با عبور پود نازک و کوبیدن آن با شانه عمل درگیری نخ های تار و پود قطعی می شد و در آخر گلیم بافته شده به زیردار پیچیده می شد تا کار بافت گلیم به پایان برسد. این شیوه بافت که بسیاری از صاحب نظران آن را حدواسطی میان گلیم بافی و قالی بافی دانسته اند در واقع آخرین منزلگاه تکامل گلیم بافی و قالی بافی می باشد.
از هنرمندان قدیم گلیم تنها دو کس در شهر برزک باقی مانده اند؛ یکی استاد حاج علی محمد کارگر و دیگری استاد حاج عقیل رسولیان که در این گزارش به سراغ یکی از این استادان، حاج علی محمد کارگر رفتیم.
 پیش کسوت هنر گلیم بافی در برزک حاج علی محمد کارگر معروف به «میرزا» بود که الحق شاگردانی خبره را در این هنر پرورش داد. استادانی همچون: مرحوم استاد حاج علی قادری، مرحوم استاد حاج محمد سلیمی، مرحوم استاد حاج ابراهیم رسولیان، مرحوم استاد مهدی کتابی (معروف به گیاهی)، مرحوم استاد علی اکبر کارگر (برادر حاج میرزا)، مرحوم استاد حاج صفرعلی کارگر (پسر حاج میرزا)
ادامه در صفحه 2